Pandemi Döneminde Türkiye’de Tüketici Harcamaları
Pandemi dönemi ortaya çıktığında tüketiciler, sadece ekonomik harcamaları ile değil sağlık, kültürel, psikoloji , teknoloji harcamaları pek çok harcama türünden olumsuz yönde etkilenmiştir. Hatta multidisipliner bir yaklaşım veya çözüm arayışı ile ilgili olarak ülke yöneticileri ve bilimsel yaklaşım içerisinde bu dönemi değerlendirecek bilim insanları, Türkiye üzerindeki etkilerini araştırmak için bir araya gelmiştir. Aralık ayının ortasında Çin’de başlayan pandemi döneminin ekonomik boyutu kapsamında, tüketici harcamaları konusuna nasıl bir etki yarattığına dair bilgiler ele alınmıştır.
Türkiye’deki Tüketici Harcamaları
Çok ani değişiklikler ile gerçekleşen şu günlerde, kıtlık ve kaos ortamının olduğu görülmektedir. Aslında kıtlığın , tüketicinin bir ürünü almasına yönelik önemli bir kuvvet olduğu ‘Brook ve Robinson’ teorilerinde kanıtlanmış teoriler kapsamında değerlendirildiği görülmektedir. Bu süreç içerisinde yine markaların bir takım çağrıları olmuştur. Ülkece evde kalmaya yönelik tedbirler ve çağrılar yapılmaktadır. Bu noktada yapılan hareketlilik raporların çalışmalarına bakıldığında ise tüketicilerin bu kurala uydukları görülmektedir. Örneğin ; Mart ayında restoranlara , kafelere ve alışveriş merkezlerine gitme oranı %75 oranında düşüş göstermiştir. Bununla beraber, toplu taşıma kullanım oranı da %71 oranında düşüş göstermiştir.
Tüketici harcamaları kapsamında değerlendirilen rapor hareketliliği , tüketici harcamalarına yönelik durumlarını da beraberinde getirmiştir. Tüketiciler de 2 kesime ayrılmış durumdadır. Bunlardan ilki, kaos ve kıtlık ile beraber ani tüketim davranışları gösterenler ve tüketmeme eğilimleri gösteren tüketicilerdir. Örneğin ; Mart ayında en fazla alınan ürün kategorilerine bakıldığında, kolonya-sirke ve makarna gibi ürünleri ilk 3 sıra içerisinde görebilmekteyiz.
Bu ihtiyaçlara genel olarak bakıldığı zaman, aslında dezenfektan ürünlerine yönelik depolamaların olduğu görülmektedir. 2 . haftaya geçildiğinde ise en fazla satılan ürünlerin cipsler, helvalar ve bebek bakımı ürünleri olduğu görülmektedir. Markaların %67 si tüketici harcamaları kapsamında insanları, tüketmeye sevk etmek yerine iletişimini durdurmuş durumdadır. Seyahat ve etkinliklere yönelik harcamaların ise düşüşe geçişi görülmektedir.
Tüketici Davranışları ve Alışkanlıkları
Pazarlamacıların segmentasyon problemi kalmamakla birlikte bunun en önemli sebebi, hedef kitlenin evde zamanını geçirmesidir. Pazar sektörünün içinde farklı segmentler de oluşmaktadır. Tüketici davranışlarını sistematik olarak değerlendirebilmek için, farklı bakış açıları ile olaya yaklaşmak gerekmektedir. Bunlardan bir tanesi , dönemsel bazlı olmasıdır. Çinin Wuhan kentinde ilk vaka çıktığı dönem içerisinde, tüketici harcamaları merak konusu olmuştur. Türkiye bazında olaylara baktığımızda, otoritelerin diğer ülkelere oranla daha sık tedbirler alındığı görülmektedir. Alınan bu tedbirler kapsamında ürün alım -satım süreçlerinin pazara yansıyan etkileri de yadsınamaz gerçeklikler arasındadır.
Dönemsel olarak tüketici harcamalarına baktığımızda, bazı alışkanlıklarda değişmiştir. Ürün bazına geçildiğinde, daha önce hiç satın alınmayan ürünlere yönelen tüketicilerin olduğu görülmektedir. Örneğin ; korunma amaçlı, daha önceden hiç dezenfektan ürünleri ve maskeleri almayan tüketiciler , satış hacmini bir hayli değiştirmiştir ve bu dönem içerisinde en çok satın alınan ürünler arasında yerini almış olmaktadır.
Tüketici harcamaları kapsamında değerlendirilen bir diğer kesim ise mevcut alınan ürünün miktarını artırmak amaçlı (makarna-tuvalet kağıdı gibi) ürünler satın alan kesimlerden oluşmaktadır. Bir başka tüketici kesim ise evde kaldığı süre boyunca ihtiyaç duyduğu yeni ürünleri satın alan kesimi oluşturanlardır. Örneğin ; çalışma koltuğundan ofis malzemelerine , yeni teknolojik ürünlerden yeni eğlenceli sistemlere ve aboneliklere kadar birçok ihtiyaca talep olduğu görülmektedir. Pandemi döneminden önce bu ihtiyaç listelerine gerek duyulmayıp şuan ki dönem itibari ile bu ihtiyaçların da artık en çok talep görülen ürünler arasında olduğu görülmektedir.
